Ручек во шведските училишта: Како во ресторан со пет ѕвезди

Шведска продолжува да го инспирира светот со својот иновативен и хуман пристап кон училишните оброци. Со бесплатни, здрави и вкусни ручеци за ученици од 6 до 19 години, шведските училишта нудат пример за тоа како правилната исхрана може да придонесе за подобро образование и намалување на социо-економските разлики.

Бесплатни оброци за сите ученици

Во Шведска, секое дете има право на бесплатен, топол ручек, пет дена во неделата. Оваа практика започнала уште на почетокот на 20-тиот век, а од 2011 година постои законска обврска оброците да бидат нутритивно балансирани и да задоволуваат една третина од дневните енергетски потреби.

Целта е јасна – еднакви услови за сите деца, независно од социо-економската позадина.

Што има на менито?

Типичниот ручек вклучува:

• Главно јадење, како чорба со компири или тестенини со сос.
• Салата и варен зеленчук.
• Традиционален шведски крцкав леб „кнеќеброд“.
• Напиток – млеко или вода.

Менито секогаш вклучува и вегетаријански и безглутенски опции, а за учениците со алергии храната се подготвува посебно. Интересно е што многу училишта практикуваат „веге ден“ барем еднаш неделно.

Оброците се служат како шведска маса, со цел децата да научат самите да одредат колку храна им е доволно.

„Педагошки ручек“ – повеќе од јадење

Учениците јадат заедно со своите наставници, што е познато како педагошки ручек. Овој оброк е дел од образовниот процес, учејќи ги децата за здравата исхрана, добрите навики и важноста на заедничкиот оброк.

Модел на оброк

Шведската агенција за храна го разви „Моделот на оброк“, кој вклучува шест клучни критериуми:

1. Вкусност.
2. Безбедност.
3. Нутритивна вредност.
4. Еколошка одржливост.
5. Уживање во оброкот.
6. Дел од образовниот процес.

Со дигиталниот алат SkolmatSverige, училиштата редовно ја следат и оценуваат храната во однос на овие критериуми.

Како се финансира?

Оброците се финансираат од локалните даноци, со годишен трошок од околу 600 евра по ученик. Повеќето училишта имаат свои кујни, каде храната се подготвува свежа, додека помалите училишта користат доставена храна.

Долгорочни придобивки

Истражувањата покажуваат дека децата кои добивале бесплатни оброци во училиштата имаат подобро здравје и 3% повисоки приходи во текот на животот. Програмата особено им помага на децата од сиромашни семејства, намалувајќи ги економските нееднаквости.

Шведскиот модел покажува како вложувањето во децата може да донесе долгорочни придобивки за општеството. Ова е потсетник дека правилната исхрана не е само прашање на здравје, туку и клуч за подобро образование и подобар живот за сите.

Кога децата не се гладни, можат да учат, сонуваат и станат најдобрата верзија од себе.